Często się zastanawiamy co się dzieje z bakteriami glebowymi zimą? Gleba przecież składa się żywej materii . Na powierzchni 1 hektara licząc 30 centymetrową warstwę ziemi
można znaleźć od kilkuset kilogramów do kilku ton masy bakterii.
Jak reagują one na zmiany temperaturę które bywają czasami skrajne . Zdążą się że na powierzchni ziemi sięgające czasami aż do 50 °C w ciągu dobę ?
Okazuje się bakterie generalnie można dzielić według preferowane przez nie temperaturę .
Termofile, to mikroorganizmy, dla których optimum wzrostu przypada w temperaturach między 40°C, a 80°C. Termofile zawierają lipidy których punkt topnienie jest wysoki. Są to na przykład bakterie znajdujące się w kompoście . Podnoszą one temperaturę w górnych warstwach kompostu gdzie przekracza nawet 70°C. Najczęściej spotykane tu gatunki należą do rodzaju Bacillus i są odpowiedzialne za rozkład szczątków . Poniżej 6°C te drobnoustroje ograniczają procesy życiowe .
Drugą grupą bakterii to mezofile , do nich należy większość bakterii glebowych i wodnych. Optymalne warunki bakterie mezofile przypada w zakresie temperatur 20-40°C. Zarówno termofile, jak i mezofile glebowe potrafią przychodzić w stanie życie utajonego ( anabioza) lub wytwarzają przetrwalniki. Przechodząc w stan anabiozy, komórka bakteryjna traci wodę. Podobnie się dziej w przypadku przetrwalniki, mają silne odwodnioną cytoplazmę oraz wielowarstwowe osłony pozwalające zapobiegać nadmiernemu wysuszeniu czy uszkodzeniom mechanicznym. W tym stanie, bakterie charakteryzują się brak jakichkolwiek wykrywalnych procesów metabolicznych. Kiedy warunki wzrostu staną się korzystne komórki chłoną wodę uruchamiają procesy metaboliczne.
Ostatnią grupę bakterii stanowią psychrofile, czyli mikroorganizmy rosnące w temperaturach niskich- od –2 °C do ok. 20°C. Zawierają one w błonie komórkowej specyficzne lipidy utrzymujące półpłynnośc w niskich temperaturach. Są ważnym składnikiem biomasy zimnych regionów świata. Stanowią tam główne ogniwo łańcucha pokarmowego, odpowiadają za mineralizację zanieczyszczeń. W klimacie umiarkowanym można je spotkać w wysokich pasmach górskich.
Jak się okazuje zima jest dla jednych okresem odpoczynku, dla drugich okresem wzmożonej aktywności. Odnosi się to również do bakterii. Jedne z nich po nastaniu okresu zimnego zapadają w anabiozę lub wytwarza zarodniki- odpowiednik snu zimowego u organizmów wyższych, inne znajdują sobie ciepłe siedliska zasiedlając organizmy zwierzęce i ludzkie gdzie z nastaniem mrozów konkurencja zdecydowanie wzrasta, dlaczego właśnie zimą obserwuje się wzmożoną zachorowalność na choroby bakteryjne. Wreście jeszcze inne dopiero budzą się do życia.
Na podstawie : „Co bakterie robią zimą?” Agnieszka Nowak i „Podstawy mikrobiologii w ochronie środowiska” Barbara Kołwzan Waldemar Adamiak, Kazimierz Grabas Adam Pawełczyk
PS: zdjęcie Mikołaj Myczkowski ( dziękuję ! )
